» Những lá thư Panduranga

Những lá thư Panduranga là một phản hồi kế hoạch của chính phủ Việt Nam để xây dựng nhà máy điện hạt nhân đầu tiên trong nước ở Ninh Thuận. Từng được biết đến là vương quốc Panduranga, Ninh Thuận là một trung tâm tín ngưỡng của nền văn minh mẫu hệ của người Chăm, giờ đây là một dân tộc thiểu số ở Việt Nam. Văn hoá Chăm bản địa khởi nguồn gần hai nghìn năm trước, và Panduranga là lãnh thổ cuối cùng của Champa, được sát nhập vào vương quốc Đại Việt, tức Việt Nam ngày nay vào năm 1832. Phim của Nguyễn Trinh Thi suy ngẫm sâu về sự lề hoá và xoá bỏ trải nghiệm cũng như lịch sử bản địa; bên cạnh những kiểm duyệt truyền thông về sự bất công và tàn phá hệ sinh thái. Phản hồi lại những kiểm duyệt này qua hình thức các lá thư, cô đặt bộ phim giữa lớp vĩ mô của những thiết chế quyền lực và lớp vi mô sinh thái của các vùng đất, chi tiết và câu chuyện cá nhân cụ thể. Đặt câu hỏi về vai trò của mình là một nghệ sĩ và người đứng ngoài cộng đồng Chăm, bộ phim truy vấn về khoảng cách lẫn sự tiệm cận. Qua những lá thư, hai giọng nói đại diện cho nghệ sĩ, chất vấn những lằn ranh khoảng cách; của các lãnh thổ, của thời gian, của ống kính camera, và của những không gian giữa chính cộng đồng này. Hai giọng nói ngập ngừng là mạch dẫn chuyện chính xuyên suốt, đặt nên câu hỏi rằng điều gì còn lưu lại trong tâm trí con người qua năm tháng, từ đó lặng lẽ khám phá cách lịch sử đang “sống” ở thực tại.